Czym jest redakcja tekstu? Za kulisami pracy redaktorów

Na czym polega praca, jaką wykonuje redaktor tekstu? Kto może zostać redaktorem? Kiedy redakcja tekstu powinna być zlecona profesjonaliście? Te pytania zadają sobie zarówno osoby chcące wykonywać ten zawód, jak i klienci poszukujący kogoś, kto w ich imieniu zajmie się wygładzeniem tekstu, wyeliminowaniem błędów i zadba o kompozycję. 

Praca redaktora tekstu obejmuje szereg zadań polegających na weryfikowaniu treści pisanych, pod względem językowym, ale także merytorycznym i przedmiotowym. Jego zadaniem jest takie poprawienie tekstu, aby dawał on w efekcie spójną, logiczną i zrozumiałą całość. Oczekuje się od niego również umiejętności tworzenia poprawnej kompozycji, znajomości ortografii, interpunkcji, a nawet frazeologii. Szczególnie przy redakcji prac naukowych, ważne jest, aby redaktor tekstu potrafił wykorzystać w treści merytoryczne zaplecze na dany temat. Warto w tym miejscu zaznaczyć, że redakcja tekstu pomaga zachować wysoką jakość i profesjonalizm artykułów, a także innych opracowań – nie tylko tych publikowanych w formie książkowej, ale również tych trafiających do Internetu.

Czym zajmuje się redaktor tekstu?

Redakcja tekstu jest zajęciem interdyscyplinarnym. Podstawowym i najważniejszym zadaniem jest praca z tekstem. Redaktor musi mieć wiedzę z wielu dziedzin, poza tą wyniesioną najczęściej ze studiów polonistycznych, zwykle o specjalizacji edytorskiej. Jest to ważne, szczególnie w przypadku redakcji treści o charakterze naukowym, gdzie jego zadaniem jest także zwrócenie uwagi na zawartość merytoryczną.

Oto kilka istotnych kryteriów pracy, jaką wykonuje redaktor tekstu:

• gramatyka i interpunkcja – umiejętność odnajdywania i poprawiania błędów gramatycznych, interpunkcyjnych i ortograficznych;
• stylistyka – sprawianie, że tekst jest bardziej płynny i czytelny, a także dopasowany do grupy docelowej;
• spójność i logika – analiza tekstu z jednoczesnym dbaniem o to, aby kolejność prezentowanych argumentów była logiczna i zachowywała ciąg przyczynowo-skutkowy;
• zawartość merytoryczna – kontrolowanie faktów zawartych w treści i poparcie ich rzetelnymi źródłami;
• współpraca z autorem – wspólne dążenie do ulepszenia tekstu, zanim trafi do grona odbiorców;
• poprawki przed publikacją – wykluczenie ewentualnych, pozostałych błędów i sprawdzenie naniesionych uwag.

Czy muszę mieć wykształcenie, żeby móc redagować teksty?

Poza tzw. umiejętnościami miękkimi wymienionymi wyżej, redaktor tekstu powinien przede wszystkim mieć odpowiednie kompetencje. Czy konieczne jest wykształcenie w tym kierunku? Nie jest obowiązkowe, ale bywa bardzo przydatne, zwłaszcza na początku, podczas szukania i już po podjęciu pierwszej pracy. Warto jednak zaznaczyć, że nie ma studiów, które przygotowują wyłącznie do pracy redaktora tekstu.

Zwykle rekomendowanym wykształceniem na tym stanowisku jest dyplom filologii polskiej ze specjalnością lub studiami podyplomowymi z edytorstwa. Jest to dziedzina najbliższa temu, czego wymaga się od redaktora w jego codziennej pracy. Dobra wiadomość dla osób chcących się przebranżowić jest jednak taka, że wykształcenie w tym kierunku wcale nie jest konieczne! Liczy się przede wszystkim doświadczenie i bardzo dobra znajomość zasad pisowni języka polskiego.

Jest to jednak wymagająca praca i nie każdy jest do niej predysponowany. W czasie wykonywania zadań jako redaktor tekstu, można szybko przekonać się również o tym, jak ważna jest w tym zawodzie umiejętność łączenia faktów i logicznego myślenia. Zdarza się, że to, co dla autora wydaje się oczywiste, nie będzie zrozumiałe do czytelnika. Dlatego redaktor musi sprawić, by czytelność danego tekstu była nieskazitelna.

Jak się redaguje tekst?

W procesie, jakim jest redagowanie tekstu, należy tak udoskonalić treść – ale zachować jednocześnie jej przejrzystość, spójność i poprawność – aby była ona wolna od wszelkich błędów. Jakie zadania obejmuje redakcja?

1. Usuwanie błędów gramatycznych i interpunkcyjnych, a także stylistycznych i ortograficznych.
2. Zapewnianie spójnego układu i logiki treści – redaktor usuwa lub zmienia niezrozumiałe zdania oraz pomaga zachować właściwą kolejność także w przypadku rozdziałów.
3. Eliminacja powtórzeń.
4. Wprowadzenie precyzyjnych i zrozumiałych sformułowań, ułatwiających czytelnikowi odbiór treści.
5. Skrócenie zbyt długich zdań i akapitów.
6. Zachowanie jednakowego tonu i stylu w całym tekście oraz dopasowanie treści do grupy docelowej.
7. Ujednolicenie formatowania tekstu.
8. Sprawdzenie treści pod kątem plagiatu.
9. Przygotowanie tekstu do składu.

Redaktor tekstu może używać w swojej pracy nie tylko tradycyjnych czy internetowych słowników, ale również wielu innych narzędzi. Do tych, które można uznać za najbardziej użyteczne, zalicza się Ulysses, Grammarly, WordCounter.net czy chociażby Language Tool. Często redaktorzy przyjmują w swojej pracy taktykę „od ogółu do szczegółu” – dzięki temu mogą sprawnie przyjrzeć się różnym elementom redagowanej pracy.

Bardzo ważnym narzędziem pracy redaktora jest także dobry program antyplagiatowy. Dlaczego to takie istotne, skoro to autor odpowiada za oryginalny charakter treści? To redaktor tekstu powinien zwrócić mu uwagę, jeśli gdziekolwiek pojawi się plagiat. Niekiedy takie sytuacje dzieją się bez świadomego udziału autora. Po prostu treść jego opracowania brzmi zbyt podobnie do czegoś, co już kiedyś zostało napisane. Wówczas trzeba koniecznie ją zmienić, aby uniknąć konsekwencji naruszenia praw autorskich.

W jakim celu redaguje się treść?

Poza eliminowaniem błędów językowych, gramatycznych czy stylistycznych, redakcja treści ma na celu nadanie tekstowi odpowiedniej struktury, logiki i przejrzystości. Po zakończeniu tego mozolnego procesu, gotowy tekst będzie łatwiejszy w odbiorze dla czytelnika. W zależności od celu, w jakim powstał, może podkreślić czyjś profesjonalizm i znajomość tematu. Treść będzie pozbawiona błędów i nieścisłości. W przypadku tekstów internetowych, ich redakcja może zwiększać konwersję lub optymalizację pod kątem SEO.

Dobrze zredagowany tekst, podpisany przez danego autora, zdecydowanie korzystniej wpływa na jego wizerunek jako eksperta w danej branży. Jest wręcz nieodzownym elementem podczas pisania nie tylko powieści, ale również prac naukowych, które mają budować autorytet ich twórcy. Przede wszystkim jednak redakcja tekstu ma sprawić, że jego czytanie będzie dla odbiorcy łatwe i przyjemne.

Terminy gonią i jesteś już zmęczony/a szukaniem błędów w swoim tekście?

Chcesz już mieć czas dla siebie i bez zmartwień móc w spokoju spotkać się ze znajomymi?

Skorzystaj z pomocy naszego specjalisty

Czym się różni korekta od redakcji?

Choć wiele osób stosuje te dwa pojęcia zamiennie, w rzeczywistości obejmują nieco inne zadania. Przede wszystkim redakcja jest szerszym zagadnieniem. Korekta skupia się natomiast na dopracowywaniu od strony ortograficznej, gramatycznej czy interpunkcyjnej. Łatwo zauważyć zatem, że redakcja tekstu to wszechstronne podejście do treści, natomiast korekta stanowi drobiazgową analizę i usunięcie podstawowych błędów.

W zależności od rodzaju tekstu, korekta może obejmować również sprawdzenie i poprawienie błędnego zapisu liczebników, przypisów czy bibliografii lub spisu treści. Takie zadania zwykle dotyczą prac licencjackich, magisterskich czy doktorskich i wszelkiego rodzaju opracowań naukowych. 

Korektor tekstu nie zagłębia się zazwyczaj w zagadnienia merytoryczne, nie czuwa nad spójną formą treści i nie sprawdza, czy autor opisuje rzeczywistość. Nie zadaje pytań o to, czy wnioski są logiczne, a treść jest zrozumiała dla czytelnika. Sprawdzi za to takie detale jak te, czy nie ma w nich błędów typograficznych i czy tekst nadaje się do druku lub publikacji.

Jakie prace można oddać do redakcji?

W zasadzie redakcja tekstu może być wykonana w odniesieniu do każdej treści. Jednak jest to szczególnie ważne w kilku przypadkach:

• propozycje wydawnicze – choć większość wydawnictw i tak podda tekst własnej redakcji, to jednak przed nadesłaniem propozycji, warto zlecić jej profesjonalną redakcję;
• prace naukowe – obejmuje właściwie każdy rodzaj prac – od licencjackich i magisterskich, aż po inżynierskie;
• prace doktorskie i habilitacyjne – ich redakcja jest szczególnie ważna, ponieważ stanowi zwieńczenie wielu lat pracy danego naukowca;
• artykuły naukowe – podobnie jak prace doktorskie, często odnoszą się do efektów działań czy przedstawienia wyników badań, które powinny być zaprezentowane w zrozumiały sposób;ż
• wywiady, felietony, artykuły prasowe – czyli wszystko to, co docelowo zostanie opublikowane i udostępnione czytelnikom.

Szczególnie prace doktorskie oraz rozprawy habilitacyjne wymagają bardzo dokładnych działań, jakimi są redakcja tekstu i korekta. Oczywiście taka praca ma za zadanie przedstawić, w jak najlepszym świetle doktoranta lub habilitanta podczas obrony doktorskiej bądź przed kolokwium habilitacyjnym. Zdarza się również, że taki wywód zostaje opublikowany w postaci książki. Jest to częsty zabieg, zwłaszcza wśród wydawnictw akademickich. Chcąc udowodnić swoją wartość jako naukowca, nie można pozwolić sobie na niespójności, uchybienia logiczne czy niekonsekwentną kompozycję pracy. Na takim etapie także błędy ortograficzne, interpunkcyjne czy stylistyczne będą niekorzystnie wpływały na odbiór pracy – znacznie utrudniając jej obronę.

Ile trwa redakcja tekstu?

Trudno jednoznacznie stwierdzić, ile czasu zajmie redakcja tekstu, gdyż zależy to od wielu czynników. Można jednak przyjąć pewne widełki, które pozwalają nieco lepiej zorientować się, kiedy można liczyć na ukończenie redakcji. Bezpiecznym założeniem jest, że redakcja 1 arkusza wydawniczego (czyli około 40 tysięcy znaków ze spacjami) pracy doktorskiej będzie trwała 1 dzień roboczy. Jednak czas ten może się skrócić lub wydłużyć. 

Czynniki, które wpływają na to, ile trwa redakcja tekstu, to:

• ilość błędów;
• długość pracy;
• tematyka i specyfika tekstu;
• język i styl autora;
• poziom zaawansowania redakcji;
• indywidualne wymagania;
• aktualne obłożenie redaktora pracą;
• chęć autora do współpracy i jego dostępność.

Mając na uwadze te zmienne, można przyjąć, że redakcja średniej długości pracy doktorskiej zajmie około 5 dni roboczych. W przypadku krótszych form, czas oczekiwania na realizację może wynieść nawet 1 dzień roboczy. Warto pamiętać, że bardzo często sukces redakcji to tak naprawdę wynik sprawnej współpracy autora z redaktorem. Niekiedy wystarczy sama redakcja, ale w przypadku dłuższych form konieczna jest ścisłe współdziałanie tych dwóch osób. Dlatego informacja o tym, ile czasu zajmie redakcja tekstu, najczęściej jest podawana indywidualnie, przy wycenie każdego zlecenia.

Redakcja tekstu odgrywa kluczową rolę w procesie tworzenia wysokiej jakości publikacji. Poprawność gramatyczna, stylistyczna i logiczna, pozwalają wydobyć potencjał zawartości opracowania, ale wzbudzają również zaufanie czytelnika do autora. Warto traktować redaktora tekstu jak kreatywnego partnera, który chce wydobyć z każdej treści to, co najlepsze. To osoba pełna pasji i szacunku do słowa pisanego, nadająca kształt i dbająca o zawartość merytoryczną danej publikacji.