Kwestionariusz ankietowy i kwestionariusz wywiadu – jak stworzyć skuteczne narzędzie badawcze?

Rodzaje kwestionariuszy

Najczęściej można spotkać kwestionariusze ankietowe oraz wywiadu. Mimo pewnych podobieństw różnią się od siebie i powstają w różnych celach.

Kwestionariusze ankietowe mają na celu pomóc w zdobyciu informacji z konkretnych obszarów. Mogą to być zarówno aspekty związane ze zdrowiem psychicznym na potrzeby badań akademickich, zadowoleniem z pracy, jak i poglądami politycznymi. Coraz częściej kwestionariusze ankietowe są dostępne w formie online, gdzie możliwe jest przeprowadzenie badania na dużej grupie osób. W zależności od celu badania pytania mogą przybierać formę otwartych, zamkniętych lub półotwartych. W przypadku ankiet za każdym razem odpowiedzi udziela bezpośrednio ankietowany.

Kwestionariusz wywiadu wyróżnia się głównie tym, że odpowiedzi zapisuje sam ankieter, który przeprowadza wywiad. Taka zmiana sprawia, że to w dużym stopniu od przeprowadzającego ankietę zależy jakość uzyskanych odpowiedzi. Duży wpływ na wynik ma zarówno sposób zadawania pytań, jak i kolejność.

Kwestionariusz ankietowy i wywiad – jak przygotować? 

Kwestionariusze ankietowe i wywiadu muszą spełniać kilka kluczowych wymogów, aby mogły być wykorzystane w celach badawczych. Zastosowanie się do najważniejszych zaleceń pozwala przygotować formularze, dzięki którym możliwe będzie uzyskanie wyczerpujących i wartościowych odpowiedzi.

W pierwszej kolejności należy określić cel prowadzenia ankiety. Trzeba dokładnie ustalić, jakie dane mają być uzyskane oraz do jakich celów mają być użyte. Na tym etapie możliwe jest określenie wstępnej grupy docelowej i hipotez badawczych. Im więcej uwagi zostanie poświęcone na wstępnym etapie, tym większe szanse na przygotowanie formularza, który spełni swoją rolę.

W drugim etapie można przystąpić do redagowania pytań. Najlepiej w tym celu usiąść w kilka osób i wspólnie przeprowadzić „burzę mózgów”. Pozwoli to na opracowanie wielu pytań, które potencjalnie mogą znaleźć się w ankiecie. Najważniejsze jest, aby przygotowane pytania nie sugerowały respondentowi odpowiedzi. Jednocześnie muszą być klarowne i zrozumiałe dla konkretnej grupy, która jest poddawana badaniu.

Inaczej należy konstruować pytania w kwestionariuszu dla nastolatków, a inaczej w przypadku badań pracowników naukowych. W zależności od potrzeb mogą to być pytania otwarte, półotwarte lub zamknięte. Te ostatnie bardzo często pozwalają na uzyskanie najbardziej precyzyjnych odpowiedzi, a także zachęcają do wzięcia udziału w badaniu.

W razie potrzeby do pytań można załączyć instrukcje, jak np.: wybierz kilka pasujących możliwości lub zaznacz tylko jedną odpowiedź.

Ostatni etap to przygotowanie samego kwestionariusza. Idealny powinien wyglądać następująco:

1. Wstęp – powinien zawierać tytuł badania, cel oraz czas wypełnienia ankiety.
2. Pytania – właściwa część kwestionariusza, która decyduje o jakości uzyskanych wyników. Najlepiej ułożyć pytania od najmniej wymagających do najbardziej skomplikowanych. W sytuacji gdy pytania są ze sobą powiązane, powinny znaleźć się obok siebie. Krótkie, precyzyjne i zrozumiałe gwarantują, że uzyskane odpowiedzi będą wartościowe.
3. Metryczka – pozwala ustalić wiek, wykształcenie, płeć i stan cywilny respondenta. Jest przydatna do późniejszego skorelowania wyników z opiniami na dany temat. Umożliwia powiązanie poglądów z konkretnymi cechami ankietowanych.
4. Podziękowanie – ostatni punkt to podziękowanie za poświęcenie czasu i wzięcie udziału w badaniu. Może także zawierać informacje, czy wyniki zostaną udostępnione ankietowanym oraz kiedy zostaną opublikowane.

Błędy w tworzeniu kwestionariuszy ankietowych – jak ich unikać

Tworzenie skutecznego kwestionariusza ankietowego może być wyzwaniem, zwłaszcza jeśli chcesz uzyskać wartościowe dane. Poniżej omówimy najczęstsze błędy, które mogą wpłynąć na jakość wyników oraz sposoby ich unikania.

1. Zbyt długie kwestionariusze. Rozbudowane kwestionariusze mogą zniechęcać respondentów do wypełniania ankiety, co prowadzi do niższego współczynnika odpowiedzi lub udzielania przypadkowych odpowiedzi. Aby temu zapobiec, zadbaj o to, aby pytania były zwięzłe i skupiały się na najważniejszych zagadnieniach. Pamiętaj, że jakość danych jest ważniejsza niż ilość pytań.
2. Niewłaściwie sformułowane pytania. Pytania, które są zbyt ogólne, złożone lub zawierają terminologię trudną do zrozumienia, mogą wprowadzać w błąd respondentów. Skonstruuj pytania w prosty i jednoznaczny sposób, unikając języka branżowego lub skomplikowanych zwrotów.
3. Brak równowagi w odpowiedziach. Przy projektowaniu pytań zamkniętych, np. pytań wielokrotnego wyboru, ważne jest, aby wszystkie odpowiedzi były równoważne i wyważone. Unikaj sytuacji, w której jedna z opcji sugeruje bardziej pożądane odpowiedzi niż inne.
4. Pytania złożone. Pytania, które dotyczą więcej niż jednego zagadnienia, mogą mylić respondentów i utrudniać interpretację wyników. Przykładem błędu jest pytanie typu „Czy jesteś zadowolony z obsługi i ceny produktu?”. Takie pytanie powinno być rozbite na dwa osobne pytania, aby respondent mógł jasno wyrazić swoją opinię na każdy temat.
5. Zbyt duża liczba pytań zamkniętych. Choć pytania zamknięte ułatwiają analizę, mogą ograniczać możliwość wyrażenia pełnej opinii przez respondentów. Staraj się znaleźć równowagę między pytaniami zamkniętymi a otwartymi, aby uzyskać zarówno liczbowo mierzalne dane, jak i szczegółowe informacje jakościowe.

Terminy gonią i jesteś już zmęczony/a szukaniem błędów w swoim tekście?

Chcesz już mieć czas dla siebie i bez zmartwień móc w spokoju spotkać się ze znajomymi?

Skorzystaj z pomocy naszego specjalisty

Przykłady i wzory kwestionariuszy ankietowych w różnych badaniach

Kwestionariusze ankietowe można dostosować do różnych rodzajów badań, w zależności od celu badania, grupy docelowej oraz innej specyfiki. Oto przykłady i wzory kwestionariuszy, które mogą być inspiracją przy tworzeniu własnych ankiet:

1. Kwestionariusz do badania satysfakcji klienta. Celem tego kwestionariusza jest ocena poziomu zadowolenia klienta z produktu lub usługi. Przykładowe pytania mogą dotyczyć jakości obsługi klienta, ceny, szybkości realizacji zamówienia, a także ogólnej oceny produktu. W takim kwestionariuszu mogą dominować pytania zamknięte na skali Likerta (np. od 1 do 5), a także jedno pytanie otwarte, w którym klient może wyrazić swoją opinię.
2. Kwestionariusz do badania postaw społecznych. W badaniach nad postawami społecznymi ważne jest zastosowanie pytań, które umożliwiają respondentom wyrażenie swoich przekonań i wartości. Pytania mogą dotyczyć na przykład poglądów na temat zmian klimatycznych, polityki społecznej czy zdrowia publicznego. W takim kwestionariuszu często pojawiają się pytania otwarte, aby uzyskać bardziej szczegółowe odpowiedzi.
3. Kwestionariusz do badań rynkowych. Ten typ kwestionariusza ma na celu zrozumienie preferencji konsumentów oraz ich zachowań zakupowych. Przykłady pytań mogą obejmować ocenę różnych marek, produktów lub usług oraz skłonność do polecenia ich innym. Takie kwestionariusze często zawierają pytania zarówno zamknięte, jak i otwarte, aby uzyskać szerokie spektrum danych.
4. Kwestionariusz ewaluacyjny. Kwestionariusze tego typu są wykorzystywane do oceny kursów, szkoleń, konferencji czy innych wydarzeń edukacyjnych. Respondenci oceniają poziom merytoryczny wydarzenia, organizację, a także sposób przekazania wiedzy przez prowadzących. Ważne, aby pytania były precyzyjne i obejmowały zarówno aspekty techniczne, jak i merytoryczne.
5. Kwestionariusz zdrowotny. W badaniach medycznych i zdrowotnych kwestionariusze są często stosowane do oceny stanu zdrowia pacjentów lub ich stylu życia. Pytania mogą dotyczyć nawyków żywieniowych, aktywności fizycznej, częstotliwości korzystania z opieki zdrowotnej czy objawów chorobowych. Ważne jest, aby pytania były szczegółowe, ale jednocześnie zrozumiałe dla respondentów.

Jaki rodzaj kwestionariusza wybrać?

Wybór metody badawczej zależy od indywidualnych potrzeb. Kwestionariusz ankiety idealnie sprawdza się w sytuacji, gdy trzeba szybko przebadać dużą grupę osób. Jest wydajniejszym sposobem zbierania danych niż prowadzenie wywiadów. Idealnie sprawdza się do badań ilościowych w pracach licencjackich i magisterskich. Wystarczy skierowanie do konkretnej grupy odbiorców, aby uzyskać miarodajne wyniki.

Kwestionariusz wywiadu lepiej sprawdzi się natomiast tam, gdzie potrzeba większej kontroli nad odpowiedziami. Jest bardzo często wybierany w badaniach związanych z psychiatrią, psychologią i medycyną. Niezbędne do uzyskania dobrych wyników jest właściwe przygotowanie do rozmowy. Ankieter powinien jasno formułować pytania i unikać sugerowania odpowiedzi. Dodatkowo pytający nie może wchodzić w relacje z rozmówcą. Zachowanie profesjonalizmu przez cały czas trwania rozmowy pozwala uzyskać wartościowe wyniki.